[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Analizy do tej pory przedstawione dotyczą przede wszystkim uwarunkowań korzystania z komputera i internetu. Są to zagadnienia istotne ze względu na zagrożenie jakie niesie ze sobą problem cyfrowego wykluczenia . Całe grupy i szersze kategorie społeczne mogą być trwale pozbawione szans na skorzystanie z nowych technologii i wykorzystanie ich do pracy, nauki, zdobywania i podtrzymywania kontaktów społecznych, a ogólnie do zwiększenia swoich szans życiowych. Problemem równie ważnym co uwarunkowania korzystania z komputerów i internetu są konsekwencje używania tych technologii (DiMaggio i inni, 2001). Efekty powstania i upowszechniania się globalnej sieci są widoczne nie tylko na poziomie indywidualnym psychiki jednostek, relacji międzyludzkich, sytuacji materialnej (Wallace, 2001; Wellman 2001, 2001a, Joinson, 2003). Zmieniają się również wspólnoty i instytucje, firmy i państwo (Rheingold, 1993; Castells, 1997, 2001; Wilhelm, 2000). Nowe technologie podobnie jak wszystkie wynalazki mogą być wykorzystane zarówno w dobry, przynoszący korzyści sposób, jak i w sposób zły, powodujący zagrożenia dla jednostki (Joinson, 2003). Przykładem takich negatywnych konsekwencji może być uzależnienie od internetu i związane z nim pogorszenie kontaktów z innymi ludzmi poza siecią, zwiększony poziom depresji (wskazywały na to pierwsze badania Kraut a i innych, 1998), problemy z tożsamością (Turkle 1996, 2001) Istotnym wydaje się więc rozpoznanie jakie są i od czego zależą pozytywne i negatywne konsekwencje korzystania z nowych technologii. Pozwoli to również stwierdzić co jest potrzebne by móc skorzystać na używaniu internetu i jakich zagrożeń należy unikać (Wallace, 2001; Joinson, 2003). Dokładne sprawdzenie konsekwencji korzystania z internetu nie jest możliwe na podstawie naszego badania. Przyczyną tego jest brak pytań dotyczących komputerów i internetu w pierwszej fali badania, przeprowadzonej w roku 2000. Dlatego też w analizach wykorzystane zostaną deklaracje badanych o tym, kiedy zaczęli korzystać z internetu. Na bazie tego porównana zostanie zmiana sytuacji osób badanych w roku 2000 i 2003, korzystających i nie korzystających w tym okresie z internetu. Sytuacja gospodarstw domowych zostanie porównana przy wykorzystaniu informacji o tym, od kiedy w gospodarstwie jest dostęp do internetu i pytania zadanego w badaniach z 2000 roku o posiadanie komputera. Dokładniejsze analizy będą możliwe przy powtórzeniu badania na tej samej próbie osób. 7.8.1. Znaczenie posiadania komputera dla gospodarstwa domowego Możliwość skorzystania z internetu w domu przekłada się na szanse życiowe domowników. Może pozwalać na zdobywanie dodatkowej wiedzy oraz informacji potrzebnych do pracy. Może również ułatwić dotarcie do różnych osób i zawieranie nowych znajomości. Jak sprawdziliśmy, to od jak dawna jest internet w gospodarstwie domowym przekłada się na wzrost dochodów tego gospodarstwa w stosunku do gospodarstw z sieci nie korzystających. Dochody rosną szybciej w gospodarstwach posiadających dostęp do internetu. Między rokiem 2000 a 2003 dochody gospodarstw bez internetu wzrosły średnio o 68 złoty na osobę. Każdy rok dostępu do internetu więcej, to jeszcze średnio o ponad 30 dodatkowych złotych więcej zarobionych na osobę w tym gospodarstwie. Gospodarstwa wyposażone w komputer i internet dużo częściej deklarują pozytywne zmiany w gospodarstwie w ostatnich trzech latach. Sytuacja materialna poprawiła się w 13% gospodarstw posiadających komputer (pogorszyła się 44%) i zaledwie w 5% komputera nie posiadających (pogorszenie w 57% gospodarstw). Wśród posiadających dostęp do sieci poprawa sytuacji materialnej nastąpiła w 15%. Zdecydowanie częściej były to gospodarstwa, które dostęp mają od niedawna. Jednak znaczenie posiadania dostępu przestaje być statystycznie istotne po uwzględnieniu różnic w dochodach na osobę w gospodarstwach domowych. Diagnoza społeczna 2003 249 Co ciekawe w gospodarstwach wyposażonych w komputer poprawiały się również zaspokojenie potrzeb kulturalnych i sytuacja dochodowa. 7.8.2. Znaczenie korzystania z internetu dla jednostek 7.8.2.1. Zagrożenia dla psychiki nowych internautów Jedne z pierwszych i głośniejszych badań dotyczących konsekwencji korzystania z internetu wskazywały, że skutki używania nowej technologii są prawie wyłącznie negatywne (Kraut i inni, 1998). Uczestnikom eksperymentu, badanym w różnych odstępach czasu zwiększała się depresja, psuły się relacje społeczne, zwiększało się poczucie osamotnienia i stres. Pózniejsze badania pokazały jednak, że występowanie tych efektów ma działanie krótkotrwałe i dotyczy tylko nowych użytkowników internetu (Kraut i inni, 2001), oraz zmniejsza się wraz z wprawą i nabywanie umiejętności korzystania z sieci (LaRose i inni, 2001). Wyniki Diagnozy Społecznej 2003 potwierdzają obserwacje z badań amerykańskich. Osoby, które dopiero zaczęły korzystać z internetu mają zdecydowanie więcej objawów depresji niż miały 3 lata wcześniej. Zmiana ta jest też istotnie różna od zmian sytuacji osób o dłuższym stażu korzystania z sieci (p W porównaniu z rokiem 2000 zmniejszyła się też wśród nowych użytkowników satysfakcja z osiągnięć życiowych. Spadek ten był istotnie większy niż wśród osób korzystających z sieci już od pewnego czasu. 7.8.2.2. Relacje społeczne Interesujące jest, jak korzystanie z internetu wpływa na ilość i jakość kontaktów społecznych. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |