[ Pobierz całość w formacie PDF ]
lub i bezpośrednio wyprowadzone są ze społecznego podziału pracy. Tak jak socjalizacja pierwotna opiera się na mechanizmach uczenia się i naśladownictwa, jednak dominującym mechanizmem jest mechanizm uczenia się. W toku socjalizacji wtórnej, w której uczestniczą ró\ne grupy społeczne i instytucje, jednostka musi opanować przede wszystkim: a) słownictwo związane z pełnionymi zadaniami, b) "ukryte znaczenia" - symbolikę dotyczącą sposobu pełnienia owych ról społecznych, c) ró\ne schematy motywacyjne i interpretacyjne, mające zastosowanie przy pełnieniu tych ról. W socjalizacji wtórnej zazwyczaj nie wykorzystuje się mechanizmów identyfikacji z innymi po to, by osiągnąć zakładane cele. Wy starczają tutaj minimalne identyfikacje, typowe dla przebiegu procesów komunikacyjnych między jednostkami. Jednak w przypadku wystąpienia takich identyfikacji skuteczność oddziaływania na dorosłąjednostkę wyraznie wzrasta. Jak stwierdzają P.Berger i Th.Luckmann "(...) trzeba kochać swoją matkę ale nie koniecznie swojego nauczyciela'194. Socjalizacja wtórna nie tylko nie wią\e się z wysokim stopniem identyfikacji ale równie\ same jej treści nie mają cech konieczności. Stąd te\ internalizacja określonych norm i zachowań, postrzeganych przez jednostkę wyraznie w kontekście instytucjonalnym zachodzi zdecydowanie rzadziej i musi być wymuszana technikami pedagogicznymi (np-nauka drugiego języka obcego). Dziecko w okresie socjalizacji pierwotnej \yje w świecie wyraznie zdefiniowanym przez rodziców. Zwiat ten jest jedyny i bardzo realny, "(...) zaś świat arytmetyki mo\na beztrosko opuścić".95 Po to więc "Aby spowodować dezintegrację przemo\nej rzeczywistości zintemalizowanej we wczesnym dzieciństwie trzeba wielu szoków \yciowych, ale mniej aby zburzyć rzeczywistość zintemalizowaną 4 pózniej".96. Kryzysy prze\ywane po socjalizacji pierwotnej, zwłaszcza gdy była ona związana dla jednostki z negatywnymi konotacjami, nie zawsze muszą prowadzić do odrzucenia zintemalizowanych norm i wartości. Tym nie mniej subiektywna rzeczywistość zaintemalizowanych treści jest ciągle zagro\ona. Aby więc społeczeństwo mogło trwać, musi wytwarzać takie procedury podtrzymywania rzeczywistości, aby między rzeczywistością obiektywną a subiektywną występowała względna odpowiedniość. Konieczność ta powoduje zarazem, i\ proces socjalizacji wtórnej nigdy się nie kończy, jednostka zaś kierując się ogólnymi zasadami organizuje zarazem swe działania, postawy i interakcje z innymi we własną, niepowtarzalną biografię. Tym samym analiza procesu socjalizacji, rozumianego jako wpływ środowiska społecznego na jednostkę jest zarazem analizą kształtowania się osobowości ludzkiej. Zrodowisko społeczne czy mówiąc inaczej rzeczywistość społeczna jest niejednorodna i zło\ona. Składa się ona z wielu poziomów, ma wielowymiarową strukturę zarówno w sensie empirycznym jak i teoretycznym. Elementy składowe tych struktur w sposób niejednakowy oddziaływują na jednostkę. Strukturę świata społecznego w wymiarze teoretycznym przedstawia się zazwyczaj jako układ wzajemnie powiązanych ze sobą mikro i makrostruktur. Elementami składowymi makrostruktur społecznych sanie poszczególne jednostki (tak jak w przypadku mikrostruktur) lecz grupy społeczne stanowiące struktury o mniejszej zło\oności lub wę\szym zakresie. Makrostmktury społeczne obejmuj ą zatem klasy i warstwy społeczne, partie, instytucje polityczne i inne masowe organizacje, wielkie przedsiębiorstwa gospodarcze, narody czy państwa. Z charakteru tych zbiorowości wynika, i\ interakcje między jednostkami w ramach makrostruktur społecznych przebiegają w sposób anonimowy i bezosobowy, zaś więz między nimi częściej ma charakter przelotny i publiczny. Nie oznacza to, i\ w pewnych sytuacjach nie mo\e wystąpić bardzo silna identyfikacja jednostki z tymi du\ymi zbiorowościamijak np. z Kościołem, narodem czy partią polityczną. Jednak\e wpływ tych makrostruktur na jednostkę, na proces kształtowania się jej osobowości odbywa się przede wszystkim za pośrednictwem grup pierwotnych i małych grup, w których przebiega doświadczanie codziennej rzeczywistości. Mo\na zatem powiedzieć, i\ proces socjalizacji (uspołecznienia) jednostki nale\y rozpatrywać równie\ w ujęciu strukturalnym, z perspektywy mikro- i makrostruktur społecznych. Zawsze jednak największą rolę odgrywają mikrostruktury, w obrębie których jednostka intemalizuje podstawowe wartości i normy \ycia społecznego. Te zagadnienia zostaną zresztą szerzej rozwinięte w następnych rozdziałach. W psychologii społecznej i socjologii formułowane są dwie podstawowe, komplementarne względem siebie odpowiedzi na temat trwałości porządku społecznego (pewnej stałości i powtarzalności zachowań 5 jednostkowych i grupowych). Pierwsza z nich odwołuje się do podstawowych mechanizmów socjalizacyjnych, przy pomocy których wpajanie normy i zasady postępowania zostają choćby częściowo zintemalizowane (ten punkt widzenia został powy\ej przedstawiony). Druga z nich odwołuje się głównie do mechanizmów kształtowania się osobowości ludzkiej, zwłaszcza zaś do procesu formowania pozytywnego obrazu samego siebie i osiągania akceptacji innych. Z procesem tym zaś nierozerwalnie związane jest dą\enie jednostki do jak najlepszego pełnienia ról związanych z zajmowanej określonej pozycji w grupie. Te dwie perspektywy, wzajemnie się uzupełniające, staraliśmy się w niniejszym rozdziale przedstawić w miarę szeroko i wyczerpująco. Rozdział czwarty Kultura i jej wpływ na \ycie społeczne. l. Pojęcie kultury w socjologu i antropologii społecznej. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |