[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dire] w całkowicie jednostkowej niepowtarzalności pewnego speech act itd.)? Czyż ostatecznie to, co Austin wyklucza jako anomalię, wyjątek, nie-serio 13, cytat (na scenie, w wierszu, w rozmowie z samym sobą), nie jest określoną odmianą pewnej ogólnej cytatowości a raczej pewnej ogólnej iterowalności bez której nie byłoby nawet udanego performatywu? W taki sposób konsekwencja paradoksalna, lecz nieunikniona że udany performatyw staje się nieuchronnie performatywem nieczystym , jeśli posłużyć się słowem, które Austin zaproponuje nieco pózniej, gdy uzna, że nie istnieje performatyw czysty (s. 152, 144, 119)14. Podejdę teraz do kwestii od strony możliwości pozytywnej, a nie tylko od strony niepowodzenia: czy wypowiedz performatywna byłaby możliwa, gdyby pewne cytatowe podwojenie nie odłączyło, nie oddzieliło czystej jednostkowości zdarzenia od niego samego? Stawiam pytanie w takiej formie, aby uprzedzić zarzut. Można by mi w istocie powiedzieć: nie możesz próbować opisu tak zwanej grafematycznej struktury wyrażenia, wychodząc od samego tylko wystąpienia niepowodzeń performatywu, bez względu na to, jak realne byłyby te niepowodzenia i jak rzeczywista bądz powszechna ich możliwość. Nie możesz zaprzeczyć, że istnieją takie performatywy, które się udają, i należy zdać z nich sprawę: otwiera się posiedzenia, Paul Ricoeur uczynił to wczoraj, mówi się stawiam pytanie , robi się zakłady, stawia czoło, woduje statki, a niekiedy nawet bierze się ślub. Takie zdarzenia, jak się okazuje, zachodzą. I choćby tylko jedno z nich miało miejsce tylko raz, to trzeba by jeszcze mieć możność uwzględnienia go. Powiem być może . Najpierw należy skupić się tutaj na tym, jak rzecz się ma z owym zajść czy też ze zdarzeniowością zdarzenia, zakładającą w swym rzekomo obecnym i jednostkowym zaistnieniu pojawienie się jakiejś wypowiedzi, która sama w sobie może być tylko strukturą powtórzeniową bądz cytatową, czy może raczej bo dwa ostatnie słowa dają powód do nieporozumień iterowalną. Wracam więc do punktu, który wydaje mi się fundamentalny, a który dotyczy teraz statusu zdarzenia w ogóle, zdarzenia mowy lub zajścia czegoś za pośrednictwem mowy, dziwnej logiki, jaką ono zakłada i jaka pozostaje często niedostrzeżona. Czy wypowiedz performatywna mogłaby się powieść, gdyby jej sformułowanie nie powtarzało pewnej wypowiedzi kodowanej bądz iterowalnej, gdyby, innymi słowy, formuła, jaką wypowiadam otwierając posiedzenie, wodując statek lub biorąc ślub, nie dała się zidentyfikować jako zgodna z iterowalnym modelem, gdyby więc nie dała się zidentyfikować poniekąd jako cytat ? Nie znaczy to, że cytatowość jest tutaj tego samego rodzaju jak w sztuce teatralnej, w filozoficznym przypisie bądz w recytacji wiersza. Dlatego 13 Nader często przywoływany jest ów bardzo podejrzany walor tego nie serio (por. na przykład s, 116, 130). Walor ten jest silnie związany z tym, co Austin mówi gdzie indziej o oratio obliqua (s. 92) bądz o mimie. 14 Z tego punktu widzenia można by zbadać dostrzeżony przez Austina fakt (s. 89), że to samo zdanie używane jest zależnie od okoliczności na dwa sposoby: performatywny i konstatywny. A zatem już w punkcie wyjścia nasze przedsięwzięcie wydaje się beznadziejne, jeśli trzymamy się aktów wypowiedzenia takich, jakimi się one jawią, i od tego wychodząc poszukujemy jakiegoś kryterium . Sprawcą tego kłopotu jest właśnie grafematyczna podstawa cytatowości (iterowalności); powoduje ona, że nie jest, że zapewne nie byłoby możliwe, mówi Austin, sporządzenie listy wszelkich możliwych kryteriów (s. 89). istnieje pewna względna specyfika, jak mówi Austin, pewna względna czystość performatywów. Ale ta względna czystość nie zwraca się przeciw cytatowości czy też iterowalności, lecz przeciw innym rodzajom iteracji w obszarze pewnej ogólnej iterowalności, która dokonuje wyłomu w rzekomo ścisłej czystości wszelkiego zdarzenia dyskursywnego bądz wszelkiego speech act. Nie tyle zatem należy przeciwstawiać cytat czy iterację nie- iteracji jakiego zdarzenia, ile raczej tworzyć pewną zróżnicowaną typologię form iteracji, przy założeniu, że projekt ten daje się utrzymać i może stworzyć sposobność dla jakiegoś wyczerpującego programu. Tę kwestię odkładam tutaj jednak na bok. W typologii tej nie zniknie kategoria intencji, będzie mieć ona swoje miejsce, ale z tego miejsca nie będzie już [ Pobierz całość w formacie PDF ] |