[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ciem bezradności. Podczas gdy w jednych sytuacjach ostro\ność jest wskazana, w innych mo\e cię obezwładnić. Dlatego w chwilach podejmowania decyzji i oceny znaczenia poszczególnych wydarzeń powinieneś znajdować się w stanie kreatywnym raczej ni\ nastawionym na przetrwanie. 235 Pytania są drugim elementem systemu nadrzędnego. Zanim zrobisz cokolwiek, musisz dokonać oceny: Co to dla mnie znaczy? Co muszę w tej sytuacji zrobić, by uniknąć cierpienia lub zyskać przyjemność?" Fakt, czy podejmiesz jakiekolwiek działania, czy pozostaniesz bezczynny, w du\ej mierze zale\y od pytań, jakie sobie zadajesz. Czy kiedy masz się z kimś umówić na randkę, bezustan- nie dręczysz się pytaniami: A co jeśli mnie ten ktoś odrzuci albo obrazi się, kiedy zaproponuję spotkanie?" Jeśli tak, najprawdopodobniej doprowadzisz się do dokonania serii ocen, które ka\ą ci stracić tę szansę. Jeśli jednak zadasz sobie pytania typu: Czy nie byłoby wspaniale poznać tę osobę? Ile radości zyskam zbli\ając się do niej?", to z pewnością uchwycisz właściwy moment. 60 236 Wszyscy chcemy odczuwać więcej przyjemności i mniej bólu, jednak ka\dy z nas nauczył się inaczej oceniać, co prowadzi do przyjemności, a co powoduje ból. W rezultacie ka\dy z nas ceni so-bie pewne emocje wy\ej ni\ inne. Na przykład niektórym z nas przyjemność kojarzy się z poczuciem bezpieczeństwa, podczas gdy inni wią\ą ją z przygodą. Twoja hierarchia wartości, trzeci element systemu nadrzędnego, jest po prostu listą stanów, które we własnym przekonaniu powinieneś przywoływać (stany przynoszące przyjemność) i tych, których chcesz unikać (poniewa\ powodują ból). Ka\da twoja decyzja kierowana jest podświadomym dą\eniem do przyjemności i unikaniem cierpienia. Jeśli na przykład cenisz sobie miłość, ale za wszelką cenę chcesz unikać konfliktów, czy wpłynie to na twoją uczciwość w kontaktach z partnerem? 234 Czwartym elementem systemu nadrzędnego są przekonania. Przekonania ogólne warunkują twoje oczekiwania wobec samego siebie, innych ludzi i całego \ycia. Często decydują one o tym, co w ogóle poddajesz ocenie. Specjalną kategorią przekonań są reguły. Mówią ci one, co musi się zdarzyć, abyś poczuł, \e zrealizowane zostały twoje wartości. Niektórzy ludzie wierzą na przykład, \e jeśli ktoś ich kocha, nigdy nie podnosi głosu w rozmowie z nimi. Reguła ta spowoduje, \e człowiek taki oceni podniesiony głos jako dowód braku miłości, nawet jeśli jest to ocena nie mająca potwierdzenia w faktach. Czy potrafisz wskazać regułę lub inne przekonanie, którym kierujesz się w swoim związku? Czy pomogła ci, czy te\ odwrotnie? 238 Jak konstruujemy przekonania? Piątym elementem systemu nadrzędnego są odniesienia - mieszanina doświadczeń i informacji przechowywanych w gigantycznym segregatorze, jakim jest twój mózg. To surowiec, którego u\ywasz do konstruowania przekonań, które kierują twoimi decyzjami. Dysponujesz nieograniczonym doświadczeniem (odniesieniami), na którym mo\esz się opierać. Dokonany przez ciebie wybór określi znaczenie, jakie przypisujesz poszczególnym doświadczeniom, ukształtuje twoje odczucia w związku z tymi doświadczeniami oraz zadecyduje, jakie działania podejmiesz. Zastanówmy się nad jednym tylko przykładem wielkiego znaczenia odniesień. Czy potrafisz wyobrazić sobie ró\nicę między zachowaniami człowieka, który dorastał w przekonaniu, \e jest ciągle wykorzystywany, a zachowaniami kogoś, kto wychowywał się w bezgranicznej miłości? Jak wpłynęłoby to na oceny ludzi, \ycia i mo\liwości? 239 Aby zachęcić cię do zastanawiania się nad zasadą działania systemu nadrzędnego, zadam ci pytanie: Jakie jest twoje najcenniejsze wspomnienie? Co zrobiłbyś, by odpowiedzieć na to pytanie? Najprawdopodobniej pierwszym krokiem byłoby powtórzenie pytania. Potem pewnie sięgnąłbyś do swoich odniesień, by spośród milionów do- świadczeń wybrać to jedno. Ale mo\e nie chciałeś wskazać na jedno wspomnienie, poniewa\ kierujesz się przekonaniem, \e wszystkie \yciowe doświadczenia są cenne i wybór jednego tylko ubli\ałby innym. A mo\e masz kłopoty z przypomnieniem sobie nie tylko najcenniejszego doświadczenia z przeszłości, ale w ogóle czegokolwiek, poniewa\ uczucia, które kojarzysz z odgrzebywaniem przeszłości", są dla ciebie wartościami unikanymi. 61 Czy potrafisz wskazać, w jaki sposób system nadrzędny określa nie tylko, co i jak oceniasz, ale nawet i to, co chcesz ocenić? 240 Co tworzy mistrzostwo? Mistrzowie to niezmiennie ci, którzy dysponują większą ni\ inni ludzie ilością odniesień do przyczyn sukcesu i frustracji w danej dziedzinie \ycia. Ka\dy dzień niesie nowe mo\liwości zebrania odniesień, które wspierają nasze przekonania, precyzują wartości, ka\ą zadawać nowe pytania i mogą popchnąć nas w po\ądanym kierunku. 241 Mo\esz w jednej chwili dokonać całościowych zmian, które wpłyną na twoje uczucia i sposób działania w wielu dziedzinach \ycia jednocześnie. Jak? Wystarczy zmienić ustawienie któregokolwiek z pięciu elementów systemu nadrzędnego. Na przykład zamiast nastawiać się, by inaczej reagować na odrzucenie przez innych, mo\esz przyjąć nowe przekonanie ogólne, jak choćby: Ja jestem zródłem wszystkich moich emocji. Nikt i nic oprócz mnie samego nie mo\e zmienić mojego samopoczucia. Jeśli dostrzegę u siebie jakąkolwiek reakcję niepo\ądaną mogę ją zmienić w jednej chwili." Czy rozumiesz, jak przekonanie to wpłynęłoby na twoje \ycie, gdybyś przyjął je za własne? Wyeliminowałoby ono nie tylko poczucie odrzucenia, lecz równie\ poczucie strachu i niedostosowa- nia. W jednej chwili stajesz się panem swojego przeznaczenia. 242 Innym sposobem natychmiastowego przełamania lęku i poczucia niedostosowania jest zmiana hierarchii wartości, na przykład przesunięcie wdzięczności i wkładu w \ycie innych na pierwszą pozycję. Wtedy, jeśli ktoś cię odrzuci, nie będzie to miało dla ciebie znaczenia. Zamiast skupiać się na wynajdowaniu własnych niedociągnięć, skoncentrujesz się na znalezieniu sposobów, które w nowej sytuacji nadal pozwolą ci pomóc drugiemu człowiekowi. Albo będziesz tak wdzięczny \yciu, \e poczucie odrzucenia po prostu nie będzie miało na ciebie wpływu. Nie będziesz nawet postrzegał \adnej sytuacji w kategoriach odrzucenia czy akceptacji. Emocje te sprawią bowiem, \e będziesz przepełniony poczuciem radości i powiązania z innymi ludzmi. Wystarczy zmienić którykolwiek z pięciu elementów systemu nadrzędnego, aby w jednej chwili odmienić dowolny aspekt \ycia. 243 Czy kiedykolwiek miałeś kłopoty z dotrzymaniem danego sobie słowa w najprostszej nawet sprawie, jak choćby regularna gimnastyka? Najprawdopodobniej zbytnio komplikowałeś sobie wtedy \ycie, skupiając się na dziesiątkach rzeczy, które musisz w związku z tą sprawą zrobić. Mówiłeś sobie, \e to zbyt wiele zachodu: musisz dojechać na miejsce, zaparkować samochód, dojść do szatni, znalezć wolną szafkę, przebrać się, zacząć ćwiczyć, potem wziąć prysznic i tak dalej. A przecie\ kiedy myślisz o rzeczach, które są łatwe, zupełnie inaczej postrzegasz czynności niezbędne do ich wykonania. Chcesz coś zjeść? śaden problem. Na pla\ę? W jednej chwili! Co trzeba zrobić? Po prostu wsiąść do samochodu i pojechać! Ró\nica nie polega na rodzaju samego zadania, ale na sposobie, w jaki ka\de z tych zadań oceniasz. Zmień system oceny, a natychmiast zmienisz całe swoje \ycie! 62 Część dziewiąta Twój \yciowy kompas Wartości i reguły Wszystkie wspaniałe rezultaty, jakie kiedykolwiek osiągnął człowiek, mo\liwe były dzięki temu, i\ uwierzył, \e coś w nim samym jest wy\szego nad zewnętrzne okoliczności. " - Bruce Barton 244 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |