[ Pobierz całość w formacie PDF ]
teno la� la du vidpunktoj. �ian identecan, emocian valoron ni povas mezuri per tempouzo de unuopaj lingvoj: kiom da procentoj da nia paroltempo ni parolas unu a� alian lingvon. La utilecan, komunikan valoron ni mezuras per ekonomia, merkata kriterio: kioman teritorion kovras iu lingvo. El la vidpunkto de teritorio, kiun okupas iu lingvo, do el la vidpunkto de utilo, la plej valora estas tiu lingvo, en kiu eblas komuniki sur la�eble granda teritorio, sur la�eble granda merkato. Ju pli la teritorio de iu lingvo estas malgranda, des pli malvalora ties komunika valoro sekve dialekto havas la plej malgrandan valoron, la nacia lingvo grandan, la superna- cia la plej grandan. El la emocia vidpunkto estas inverse. �iu unuopulo ja vi- vas pli-malpli 95% a� pli de sia tempo en sia urbo, en sia re- giono kaj parolas 95-procente en sia loka dialekto (malgra� tio, ke en la lernejo li devas uzi la oficialan nacian lingvon, ke li devas legi librojn en la nacia lingvo kaj a�skulti radion kaj 41 TITOLO eLIBRO televidon anka� en �i), do absolute dominan tempon rilate la tuton de sia parola aktivado. Li do plej intime �atas sian re- gionan lingva�on, kiun li da�re parolas, �i estas por li la plej valora. Multe malpli li uzas la nacian lingvon kaj ankora� malpli a� neniam la supernacian. Sekve tiuj lingvoj emocie por li havas malaltan valoron. Tiuj du valorigprincipoj ne konfliktas en grupoj, kiuj vivas en nekonflikta situacio, kiuj trovi�as en fazoj de kresko kaj prospero. En tiaj cirkonstancoj la principo de racio, de utileco superas la principon de emocioj. Ekz. se majoritato en iu �ta- to neniel kontra�staras la minoritaton, plene �in subtenas kaj permesas al �i paroli kaj �iamaniere uzi sian minoritatan ling- von, la minoritato relative rapide malaperas, asimili�as. Ja la rajto je ekzisto estas plene respektata, ne endan�erigata kaj oni ne emocie bezonas batali por defendi sian regionan iden- tecon. Superas la racia intereso de pli granda utilo, oni e� ne rimarkante malrapide forlasas la minoritatan lingvon. Kiam la majoritato ial malpermesas, endan�erigas la rajton je ek- zisto, la emociaj sentoj rapide veki�as kaj reaktivigas la emo- ciojn por defendo de sia plej intima, lok-regiona idento. Do, kiam la grupo estas endan�erigata, en krizo la emocia prin- cipo superas la racian, utilecan. Tiam emocie la plej malfor- ta identeco (tiu merkate plej valora) rapide malaperas, fra- kasi�as kaj forti�as la pli subaj identecoj, tiuj pli proksimaj al la homo. Ekz. kiam la jugoslavia krizo fine de la okdekaj jaroj jam longe da�ris, la emocia, identeca valorigo superis �iam pli la racian, utilecan. Kiam en 1990 Usono ofertis al Jugoslavio grandan krediton, jam estis tro malfrue. Oni ne plu interesi�is pri utilo, pri Jugoslavio. Tiam la emocioj jam 42 TITOLO eLIBRO tiom efikis, ke disfalis plene la malforta jugoslaveca konscio kaj forti�is la naciismoj. La vivo sukcesas kunordigadi �i tiujn du sin kontra�dirajn valordinamismojn pozitive por amba�, se la socio estas sana kaj kreskanta. Se la socio estas malsana, en krizo, la du valorprincipoj forte konfliktas kaj kutime venkas la emocia, kiu detruas la grandajn �tatajn konstrua�ojn dispecigante ilin je etaj �tatoj, je naciaj a� regionaj grandecoj (�u post internaciaj militoj, kiujn ili mem ka�zis a� post civitana interna milito). Tial por longda�ra estonto de E�ropa Unio gravas �ia sa- no, kresko kaj grandeco, sed same gravas la�eble forte evo- luigita e�ropa konscio ligita al ne�trala e�ropa lingvo, kiu en kazo de krizo �irmos la �taton de rapida disfalo. Por la plej intimaj identecoj ne estas necese eduki, en ili la homoj vivas (por la loka aparteno, aparteno al familio ktp), sed por la nacia identeco estas necesa intensa eduko, por konvinki la homojn, ke anka� tiu aparteno estas por ili gra- va. Por la supernacia identeco, kia la e�ropa, estas necese investi multe pli da energio per tiusenca multflanka eduka- do, por evoluigi �in kaj plenigi �ies koron per amo por la e�ropa patrujo. 43 TITOLO eLIBRO 13. E�ropa manifesto n 1995 mi iniciatis dum la SAT-kongreso en Maribor Ediskuton pri neceso fondi asocion por e�ropa konscio kaj por tiu aran�o verkis unuan programan dokumenton sub la nomo E�ropa Manifesto. La Asocio estis efektive fondita en februaro 1996 kaj registrita en Maribor. La fina versio de E�ropa Manifesto estis akceptita dum la fondkunveno de la Asocio. Kvankam en �i trovi�as kelkaj konstatoj, kiujn mi jam esprimis en unuopaj anta�aj �apitroj, tamen mi prezentas �i tie la kompletan originalan E�ropan Manifeston kiel apartan dokumenton. A Supozita politika evoluo en la mondo en la unua duono de la 21-a jarcento Post la falo de la opozicio KAPITALISMO-KOMUNISMO ko- mencas kreski nova opozicio: DEMOKRATIA xTATO PU- RISMA xTATO. La postkomunismaj landoj kun la escepto de �ehio, Pol- lando, Hungario, Slovenio, Slovakio, Estonio kaj Kroatio es- tas escepte subevoluintaj landoj kun nacia jara pokapa enspe- [ Pobierz całość w formacie PDF ] |
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.